جداسازی و اندازه‎گیری آلاینده‎های تعلیق‎شکن در آب همراه میادین نفت

اهداف و جنبه‎های نوآوری این تحقیق عبارتند از 1) اندازه‏گیری متیل‎متاکریلات به‎عنوان یکی از آلاینده‎های رایج در تعلیق‎شکن‎ها، 2) مقایسه همزمان از عملکرد سه نوع روش‏ ریزاستخراج مایع-مایع پخشی، 3) استفاده از روش طراحی آزمایش و بهینه‎سازی تاگوچی در ریزاستخراج. ارقام شایستگی روش‎های فوق برای اندازه‏گیری متیل‎متاکریلات در آب همراه نفت و آب دریا تعیین شد. آب همراه نفت از یک میدان نفتی در خلیج فارس نمونه‎برداری شده، غلظت متیل‎متاکریلات در آن با روش‎های ریزاستخراج مایع-مایع پخشی پیش‎تغلیظ شده و با کروماتوگرافی گازی اندازه‎گیری شد. روش‎های ریزاستخراج مایع-مایع پخشی شامل 1) ریزاستخراج مایع-مایع پخشی با حلال استخراج کننده سنگین‎تر از آب، 2) ریزاستخراج مایع-مایع پخشی با حلال استخراج کننده سبک‎تر از آب، 3) ریزاستخراج مایع-مایع پخشی با قطره آلی شناور منجمدشونده و 4) ریزاستخراج‎های فوق برپایه امواج ماورای صوت مطالعه شدند. برای افزایش بازده استخراج در روش‎های پیش‎تغلیظ فوق، با استفاده از روش تاگوچی آزمایش‎های مورد نظر طراحی و اجرا شدند. در طراحی و بهینه‏سازی آزمایش‎های پیش‎تغلیظ، الف) نوع و حجم حلال‎های استخراج‏کننده و پخش‏کننده، ب) ph، غلظت یونی و دمای محلول و ج) زمان استخراج بررسی شدند. نتایج آزمون تاگوچی نشان داد که متیل‎متاکریلات با روش‎های ریزاستخراج مایع-مایع پخشی با بازده مناسب پیش‎تغلیظ می‎شود؛ ولی بازده استخراجی روش‎های فوق متفاوت است. در حالت بهینه، بیشینه بازده استخراج روش‎های فوق به ترتیب 5/68 % (5/16 % بیشتر از میانگین)، 4/79 % (4/10 % بیشتر از میانگین)، 0/80 % (0/ 11% بیش از میانگین)، 7/81 % (0/9 % بیش از میانگین)، 6/78 % (0/7 % بیشتر از میانگین) و 6/78 % (0/11 % بیشتر از میانگین) به دست آمد. اهمیت عوامل استخراج در روش‎های فوق رتبه‎بندی شد و برمبنای آن، دو عامل ph محلول (7ph = ) و همچنین زمان استخراج (1 و 10 دقیقه) به عنوان موثرترین عوامل و نوع حلال استخراج‎کننده به عنوان عامل درجه دوم شناخته شدند. بهترین حلال‎های استخراج‎کننده کربن تتراکلرید، تولوئن و 2-دودکانول تعیین شدند.